گونه جدید کروناویروس VUI-۲۰۲۰۱۲/۰۱ (the first “Variant Under Investigation” in December ۲۰۲۰) نامگذاری شده است. ۱۷ موتاسیون دارد که مهم‌ترین آن N۵۰۱Y در پروتئین spike است.

ویروس از پروتئین spike برای ارتباط با گیرنده ACE۲ بدن انسان و ورود به سلول‌ها استفاده می‌کند. موتاسیون در این پروتئین می‌تواند موجب افزایش قابلیت عفونت‌زایی و پخش ویروس شود.

اما این گونه چگونه شناسایی شد. کنسرسیوم Covid-۱۹ Genomics UK (COG-UK) که به‌صورت تصادفی ماده ژنتیکی نمونه‌های COVID-۱۹ را توالی‌یابی می‌کند، این گونه را شناسایی کرده است. شناسایی اولین مورد در اواخر سپتامبر بوده است.

درباره میزان شیوع آن گفته شده است که تا ۱۳ دسامبر، ۱۱۰۸ مورد در بریتانیا آلوده به این گونه جدید شناسایی شده‌اند. این موارد اکثراً در جنوب شرقی انگلستان بوده‌اند.

درباره اینکه آیا گونه جدید خطرناک‌تر است، محققان تاکید کرده اند که هنوز نمی‌دانند. موتاسیون‌هایی که ویروس را عفونی‌تر می‌کنند، لزوماً موجب خطرناک‌ترشدن آن نمی‌شوند. برای مثال، گونه D۶۱۴G که در بریتانیا اکنون شایع‌ترین گونه در حال پخش است، احتمالاً موجب افزایش قابلیت پخش آن شده، اما ظاهراً موجب افزایش شدت بیماری نشده است.

آیا واکسن‌ها هنوز به‌درد می‌خورند؟ سوالی که پس از شناسایی گونه جدید اذهان را به خود مشغول کرده است. نشریه پزشکی بریتانیا (BMJ) در پاسخ به این سوال یادآور شده است سه واکسن اصلی کرونا بر اساس پروتئین spike ویروس ساخته شده‌اند که در گونه جدید دچار تغییر شده است. اما واکسن‌ها موجب ساخت آنتی‌بادی علیه بخش‌های بسیاری از این پروتئین می‌شوند و در نتیجه بعید است که یک تغییر موجب کاهش اثر واکسن شود.

اما در طول زمان که موتاسیون‌ها بیش‌تر شوند، احتمالاً نیاز به واکسن‌های تغییریافته‌ای داریم. ویروس SARS-CoV-۲ برخلاف ویروس آنفلوآنزا موتاسیون‌های زیادی ندارد و در نتیجه احتمالاً به تولید واکسن‌های تغییریافته تا مدتی نیاز نداریم.

دکتر حمید سوری در گفت‌‌وگو با خبرنگار بهداشت و درمان باشگاه خبرنگاران پویا درباره جهش جدید ویروس کرونا اظهار کرد: اعلام خبر ایجاد جهش در ویروس کرونا اخیراً باعث بروز نگرانی‌‌هایی در جامعه شده است اما این نگرانی‌‌ها خیلی پشتوانه علمی ندارد زیرا ویروس به‌طور کلی در طول زمان دچار جهش می‌‌شود و این نخستین و آخرین بار نیست که ویروس کرونا دچار جهش می‌‌شود اما بسیاری از جهش‌‌های ویروسی یا تشخیص داده نمی‌‌شود یا آن‌‌قدر پیش‌‌‌پاافتاده و خفیف هستند که تغییری در وضعیت بیماری‌‌زایی ایجاد نمی‌‌کنند.

وی افزود: آن‌‌چه درباره جهش جدید در ویروس کرونا گفته شده این است که این جهش، سرعت انتشار بیماری کرونا را افزایش داده اما فعلاً روی الگوی بالینی بیماری و علائم و نشانه‌‌های کرونا تأثیری نداشته است.

سوری ادامه داد: این ویروس جهش‌یافته در سطح بریتانیا و برخی کشورهای اروپایی شیوع یافته است اما به‌نظر می‌‌رسد که الگوی مرگ‌و‌میر ناشی از کووید19 در انگلستان طی چند روز اخیر تغییری نکرده است یعنی انگلستان صرف‌نظر از نوسانات جزئی که در آمار فوتی‌‌ها داشته است، تغییرات چشمگیری در آمار فوتی‌‌های خود نداشته است که بر این اساس به‌نظر می‌‌رسد جهش ویروس بر افزایش فوتی‌‌ها تأثیری نداشته است.

وی گفت: انگلیس تا اواخر تابستان توانسته بود اپیدمی کووید19 را کنترل کند یعنی از ابتدای رخداد اپیدمی یک پیک داشت و این خیز بیماری تا خرداد ماه ادامه یافته بود اما در اواخر تابستان موارد مرگ‌‌ومیر انگلیس کاهش یافت و روند رو به رشد مرگ‌‌‌‌ها در انگلستان در اوایل پاییز شروع شده است که شاید بتوان به‌نوعی این‌‌گونه تعبیر کرد که ویروس جهش‌یافته در همان اوایل پاییز اشاعه پیدا کرده و با تأخیر گزارش شده است!

استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان این‌‌که باید اقدامات مناسبی برای کنترل کرونا در کشورها صورت بگیرد، تصریح کرد: بخشی از این اقدامات به سیاست‌گذاران و بخش دیگر به مردم مربوط است؛ سیاست‌گذاران باید در جهت ایجاد ممنوعیت در تردد و سفرهایی که از کشورهای مظنون به ویروس جهش‌‌یافته به ایران صورت می‌‌گیرد سیاست‌گذاری کنند و علاوه بر پروازهای مستقیم از این کشورها، سفرهای غیرمستقیم (مثلاً از انگلستان به کشورهای همسایه و سپس به ایران) را مورد بررسی قرار دهند.

وی ادامه داد: مردم نیز باید با اقدامات مراقبتی بیشتر مانند استفاده از ماسک، رعایت فاصله اجتماعی و بهداشت فردی و پرهیز از حضور در تجمعات و مهمانی‌‌ها به کنترل اپیدمی کمک کنند.

سوری با بیان این‌‌که “ظاهراً تا به حال از ورود ویروس جهش‌یافته به کشور ما گزارشی ارائه نشده است”، متذکر شد: در صورتی که مواردی از ابتلا به ویروس جهش‌‌یافته در ایران گزارش شود بیماران باید مورد مراقبت‌‌های شدیدتر و جدی‌‌تری قرار بگیرند.

این اپیدمیولوژیست در پاسخ به این سؤال تسنیم مبنی بر تأثیر جهش‌‌های ویروسی بر فرآیند ساخت واکسن کرونا تصریح کرد: الآن برای قضاوت کردن درباره تأثیر جهش‌‌ ویروس کرونا بر فرآیند ساخت واکسن زود است و باید اثرات این جهش‌‌ها در یک بستر علمی بررسی شود اما بر اساس آنچه از شواهد اولیه برمی‌‌آید، جهش‌‌های ویروس کرونا عمدتاً در نواحی‌ای از ویروس کرونا صورت گرفته است که تداخلی با اثربخشی واکسن‌‌های مورد آزمایش ندارد و به‌نظر نمی‌‌رسد تأثیری جدی بر روند تولید واکسن کرونا داشته باشد اما به‌هرحال نیاز است که مطالعات دقیقی روی این جهش صورت بگیرد.

استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تأکید کرد: مردم نباید وحشت‌‌زده شوند زیرا در اپیدمی‌‌های پیش‌‌رونده، این جهش‌‌ها به‌طور مستمر و مداوم رخ می‌‌دهد؛ با توجه به این‌‌که تاریخ انقضای اپیدمی کرونا مشخص نیست، تغییر در شیوه زندگی مردم برای مقابله با ویروس بسیار مهم است.

منابع: تسنیم، خبرگزاری مهر