از گذشته تاکنون تمام افراد جوامع مختلف با بیماری‌های ویروسی متنوعی سر و کار داشته اند. بیماری های ویروسی که با زندگی همه افراد عجین می شدند و آن را مختل می‌کردند. برای رهایی از بیماری های مختلف ویروسی تنها یک راه موثر بوده و هست آن هم کشف واکسن و واکسیناسیون عمومی است.
در حال حاضر تمام دنیا با بیماری ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند. ویروسی که مدت‌هاست توانسته سبک زندگی و رفتارهای افراد جوامع را به خوبی تغییر دهد. تاخت و تاز این ویروس منحوس زندگی را برای خیلی ها سخت کرده و حالا تمام مسئولان و متخصصان در تلاش هستند تا آن را مهار کنند.
در بسیاری از نقاط جهان برنامه واکسیناسیون برای مهار کردن همه‌گیری کرونا در جریان است. به همین دلیل شناخت و درک بهتر از نحوه عملکرد واکسن ها می تواند در تصمیم‌گیری انتخاب نوع آنها برای همه افراد موثر باشد.
واکسیناسیون عمومی منجر به ایمنی جمعی می‌شود
علی فاطمی، نایب رئیس انجمن داروسازان ایران گفت: حدود ۲۰۰ سال است که از کشف واکسن برای پیشگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری‌های عفونی می‌گذرد، طی این سال‌ها جان میلیون‌ها نفر از مرگ حتمی نجات پیدا کرده است. به طور معمول واکسن‌ها از ویروس‌ها یا باکتری‌های کشته یا ضعیف شده ساخته می‌شوند. امروزه بسیاری از واکسن‌ها با استفاده از فناوری DNA نوترکیب از پروتئین‌های آنتی‌ژنی (بدون استفاده از میکروب‌های ضعیف یا کشته‌شده) تولید می‌شوند.
او گفت: اغلب واکسن‌ها تزریقی (عضلانی یا زیرجلدی و داخل جلدی) و گاهی خوراکی هستند (مانند فلج اطفال). واکسیناسیون عمومی می‌تواند منجر به ایمنی جمعی شود. ایمنی ایجاد شده از این طریق می‌تواند به کاهش فراوانی بیماری‌ها و حتی ریشه کن کردن نهایی بعضی از آنها کمک کند.
فاطمی بیان کرد: برای ایجاد ایمنی کامل و دائم در برابر بیماری‌ها، اغلب به چندبار تزریق یک واکسن نیاز است. سال هاست که برنامه واکسیناسیون کشوری کودکان (علیه بیماری‌های دیفتری، سیاه سرفه، کزاز، فلج اطفال، سرخک، سرخجه، اوریون، سل و هپاتیت ب) اجرا می‌شود. در سال‌های اخیر واکسن‌های جدیدی مانند واکسن ضد ویروس HPV (عامل ایجاد سرطان دهانه رحم) و آنفلوانزا به بازار آمده اند که نقش بسزایی در جلوگیری از ابتلا بیماری‌ها و همینطور کاهش نرخ از کار افتادگی نیروی کار ایفا می‌کنند.
او گفت: با توجه به همه گیری جهانی ویروس کرونا، تاکنون واکسن‌های زیادی با مکانیسم‌های متفاوت برای مقابله با آن ساخته شده اند که بین ۷۰ تا ۹۵ درصد روی ویروس موثرند. خوشبختانه در بعضی از کشور‌هایی که واکسیناسیون بیشتر افراد جامعه در آنها ایجاد شده است، مرگ و میر به صفر رسیده است.
فاطمی بیان کرد: عوارض جانبی شایع تزریق این واکسن‌ها (در حد درد جزیی در محل تزریق و تب) آنقدر خفیف است و عوارض شدید آنقدر نادر که هیچ توجیهی برای عدم تزریق این واکسن وجود ندارد. متاسفانه بعضی از اخبار نادرست و اغراق آمیز در باره عوارض جانبی واکسن کرونا باعث شده تا عده‌ای نسبت به اثربخشی و ایمنی این واکسن تردید کنند. خودداری از تزریق واکسن می‌تواند ایجاد ایمنی جمعی را به تعویق بیندازد و نه تنها فرد بلکه کل جامعه را با خطر مواجه کند.
او گفت: از طرفی برخلاف سایر کشورها که برای ترغیب مردم به زدن واکسن برای آنها مشوق‌هایی قائل می‌شوند. در حال حاضر در کشور ما واکسن به اندازه کافی وجود ندارد و متاسفانه بعضی‌ها برای پیدا کردن آن به بازار سیاه روی می‌آورند. خرید هر دارویی در خارج از داروخانه بسیار خطرناک است، این خطر در مورد واکسن‌ها دو چندان می‌شود.
نایب رئیس انجمن داروسازان ایران تصریح کرد: واکسن‌ها فرآورده‌های بیولوژیک تزریقی هستند که به شرایط دمایی خاص در داروخانه و حمل و نقل، نیاز دارند و در صورت عدم رعایت آن، واکسن بسیار سریع فاسد و بی اثر می‌شود. در حال حاضر اغلب ویال‌هایی که تحت عنوان واکسن کرونا در بازار آزاد وجود دارند، تقلبی هستند و چون در شرایط غیربهداشتی بسته بندی شده اند، تزریق آنها می‌تواند باعث عفونت خونی و حتی مرگ شود.
ایمن‌ترین محصول پزشکی، واکسن است
علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات و آزمایشگاه ویروس شناسی کشور درباره مسیر فرآیند واکسن و استفاده از آن اظهار کرد: ایمن‌ترین محصول پزشکی تولیدی در کشورها، واکسن است. چرا که دارو‌های خاص ممکن است مخاطب خاصی داشته باشند اما واکسن کاربرد عمومی دارد.
او افزود: به همین دلیل کوچک‌ترین عوارض در آن ممکن است در حجم مخاطب بالا بسیار خطرناک باشد. تولید واکسن دو مرحله بالینی و پیش بالینی دارد؛ مرحله پیش بالینی همان طراحی واکسن بوده که مشخص می‌کند واکسن در چه پلتفرمی قرار دارد. آزمایشات اولیه روی حیوانات صورت می‌گیرد و پس از آن واکسن وارد مرحله بالینی می‌شود که آن هم در سه یا چهار فاز صورت می‌گیرد. فاز یک روی تعداد افراد بسیار محدود انجام می‌شود تا ایمن بودن واکسن برای انسان‌ها مشخص شود.
ناجی گفت: در فاز دوم تعداد بیشتری از افراد در حدود ۵۰۰ نفر مورد آزمایش قرار می‌گیرند تا از این طریق وضعیت مونوژنتیکی واکسن مشخص شود و در نهایت در فاز سوم به بررسی کفایت و عوارض نادری که ممکن است واکسن‌ها داشته باشند، پرداخته می‌شود. در فاز دو و یک به بررسی عوارض خطرناک پرداخته می‌شود و در صورت بروز این مشکلات تولید واکسن متوقف می‌شود، اما فاز سه زمانی آغاز می‌شود که از این مسائل عبور کرده باشیم.
رئیس مرکز تحقیقات و آزمایشگاه ویروس شناسی کشور بیان کرد: به صورت عادی یک واکسن سه الی چهار فاز تولید طول خواهد کشید تا وارد بازار شود اما با توجه به وضعیت اورژانسی برای کرونا، تمامی واکسن‌های کرونا مجوز اورژانسی دریافت کرده‌اند نه مجوز کامل. در حال حاضر واکسن‌های مودرنا و فایزر که در فاز چهار هستند، بیشترین واکسن‌های موجود در جهان محسوب می شوند که به تازگی در خواست دریافت مجوز قطعی کرده‌اند.
ناجی گفت: از لحاظ ایمنی زایی واکسن‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند، بعضی از بیماری‌ها هستند که عفونت طبیعی‌شان یک ایمنی بسیار قوی و دائمی می‌دهند مثل بیماری اوریون که دیده شده افرادی که به این بیماری دچار می‌شوند تا آخر عمر ایمن خواهند بود. اما بسیاری از بیماری‌ها در دسته دوم قرار می‌گیرند که واکسن‌هایشان نسبت به بیماری طبیعی عملکرد بهتری دارد و ایمنی بسیار قوی‌تری را ایجاد می‌کنند. واکسن کرونا را می‌توان در این دسته قرار داد.
او تصریح کرد: تمام واکسن‌ها عوارض دارند؛ برخی کوتاه مدت هستند مانند درد و تورم محل تزریق، علائمی مانند سرماخوردگی، تب و بدن درد، علائم گوارشی اما برخی عوارض ممکن است برای جان فرد خطر آفرین باشند که باید مورد بررسی قرار بگیرند اگر در این علائم تعدد مشاهده شود، تولید واکسن متوقف خواهد شد.
رئیس مرکز تحقیقات و آزمایشگاه ویروس شناسی کشور گفت: واکسن‌های بزرگ تولید شده مانند واکسن فلج اطفال که خدماتی زیادی در جهان به همراه داشته است نیز عوارضی دارد. در برخی موارد فرد پس از استفاده از واکسن، فلج شده است اما با توجه به موارد استفاده زیاد این نوع واکسن‌ها ازعوارض آنها چشم پوشی می‌شود؛ هرچند که اولویت در ساخت واکسن جلوگیری از بروز عوارض جانبی است.
او در پاسخ به این سوال که آیا همه باید واکسن را تزریق کنند،گفت: این موضوع بستگی به نوع بیماری دارد، با توجه به معادلات ریاضی که برای کرونا بسته می‌شود و ضریب حمله بیماری که مورد بررسی قرار گرفته شده است، حدود ۷۰ درصد مردم باید واکسن این بیماری را بزنند تا ایمنی جمعی به وجود آید و گردش ویروس به حداقل خود برسد، هر چند که ممکن است به صفر نرسد؛ به این ترتیب بیماری از اپیدمی بیرون خواهد آمد.
ناجی در پایان تصریح کرد: البته این محاسبات ریاضی در جامعه‌ای که افراد به صورت همگن هستند، به وجود می‌آید. ما می‌دانیم که در تمام جوامع افراد همگن نیستند و اقدامات پیشگیرانه‌ای که در این زمینه انجام می‌شود تاثیر زیادی روی این محاسبات دارد. بنابراین محاسبات ریاضی دارای محدودیت‌هایی است که برای رفع آنها انجام برخی کار‌ها لازم است تا به ایمنی جمعی دسترسی پیدا شود. کرونا بیماری خاصی است و رسیدن به ایمنی جمعی فقط از طریق واکسن ممکن می‌شود.
منبع: تجارت نیوز
