مسابقه برای یافتن واکسن کووید-۱۹ بین تعدادی از کشورها همچنان ادامه دارد و تاکنون تحقیقات با سرعت چشمگیری انجام شده است و به گفته سازمان جهانی بهداشت (WHO) در مجموع ۲۶ واکسن در حال حاضر در مرحله ارزیابی بالینی قرار دارند.
روند کشف و تولید واکسن معمولا ۱۰ تا ۱۵ سال طول می‌کشد اما این بار دولت‌ها و شرکت‌های پیشروی داروساز طی همکاری با یکدیگر امیدوارند واکسن این بیماری و راهی برای پایان دادن به این بیماری عالم‌گیر را تا پایان سال جاری میلادی (۲۰۲۰) ارائه کنند.
از ۲۶ واکسنی که در حال آزمایش روی انسان است، تنها تعداد اندکی از آن‌ها وارد مرحله سوم آزمایش شدند، یعنی آخرین مرحله پیش از آن‌که مجوزهای لازم را گرفته یا درخواستش رد شود.
این تلاش‌ها در حالی صورت می‌گیرد که چندی پیش تدروس آدهانوم، دبیرکل سازمان جهانی بهداشت با اشاره به این‌که تعدادی واکسن در مرحله سوم آزمایش بالینی هستند و امید است که به‌زودی تعدادی واکسن مؤثر که به پیشگیری از ابتلا به ویروس کمک می‌کند در اختیار قرار گیرد، تأکید کرد: در حال حاضر هیچ راه حل جادویی وجود ندارد و ممکن است واکسن ویروس کرونا هرگز به دست نیاید و مسیر عادی‌سازی زندگی طولانی باشد. به همین خاطر کشورها باید به دستورالعمل‌های سلامت پایبند باشند و انتقال ویروس از طریق اجتماعات را محدود کنند.
بر اساس آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت، تاکنون ۲۰ میلیون و ۸۰۸ هزار و۷۰۸ نفر به این بیماری مبتلا شده‌اند، ۱۳ میلیون و ۷۱۰ هزار و ۶۲۳ نفر بهبود یافته‌اند و ۷۴۷ هزار و ۲۷۳ نفر جان خود را از دست داده‌اند. دانشمندان بسیاری در سراسر جهان به دنبال ساخت واکسن این پاندمی هستند. گزارش کامل این تحقیقات در نشریه Nature منتشر شده است.
شرکت آمریکایی «مدرنا» (Moderna) که با سرمایه‌گذاری کلان دولت آمریکا مشغول تولید واکسن است، می‌گوید واکسن کرونا ساخت این شرکت نتایج امیدوارکننده ای را در یک کارآزمایی بالینی کوچک روی بیماران مسن نشان داده است.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ این شرکت می‌گوید واکسن تولیدی خود برای جلوگیری از ابتلا به بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ را روی ۱۰ فرد مسن بین ۵۶ تا ۷۰ سال و ۱۰ فرد سالمند ۷۱ ساله و بالاتر آزمایش کرده است.
این شرکت آمریکایی اعلام کرده که هر شرکت‌کننده دو دوز ۱۰۰ میکروگرمی از این واکسن را در فاصله ۲۸ روزه دریافت کرده است و این واکسن موفق به تولید آنتی‌بادی‌ها یا پادتن های خنثی‌کننده ویروس شده اند که محققان بر این باورند که برای ایجاد سلول های ایمنی نابودگر موسوم به سلول T و ایمنی در مقابل ویروس لازم هستند. شرکت زیست‌فناوری مدرنا اعلام کرده که واکسن کرونا واکنش ایمنی امیدوارکننده ای را در بیماران مسن ایجاد کرده است.
این شرکت در نتایج خود آورده است: داوطلبان آنتی‌بادی های خنثی کننده تولید کردند که محققان بر این باورند برای ایجاد ایمنی از ویروس و تحریک سلول های نابودگر T لازم هستند. علاوه بر این، آنتی‌بادی های تولید شده بیشتر از کسانی است که از بیماری کووید-۱۹ بهبود یافته اند.
همچنین این واکسن به خوبی تحمل شده و هیچ گونه عارضه جانبی جدی ناشی از دریافت آن گزارش نشده است. مدرنا گفته است که برخی از داوطلبان دچار خستگی، لرز، سردرد و درد در محل تزریق شدند که اکثر این علائم طی دو روز برطرف شد.
۱۷ نامزد واکسن، حداقل در ۱۰ کشور، در حال حاضر تحت آزمایش‌های بالینی قرار گرفته‌اند. یکی از این موارد برای استفاده محدود توسط ارتش چین تائید شده است. در حالی که تعدادی از این نامزد‌ها در حال حاضر امیدی را در دل‌ها ایجاد کرده است، کارشناسان هشدار می‌دهند که باز هم مشخص نیست که تولید این واکسن‌ها در مقیاس بزرگ عملی باشد یا خیر. با این حال ۶ کشور در زمینه ساخت و تولید واکسن عملکرد بهتری در دنیا داشته‌اند و هم‌اکنون در حال آزمایش واکسن‌های خود روی انسان هستند که عبارتند از چین، آمریکا، روسیه، استرالیا، آلمان و انگلستان.
روسیه؛ اولین کشوری که به ساخت واکسن کرونا دست یافت
روسیه اخیرا اعلام کرد که برای نخستین بار در جهان آزمایش بالینی واکسن کرونا را با موفقیت روی داوطلبان دانشگاه سیچینوای مسکو به پایان رسانده است. درحقیقت، برای نخستین بار است که واکسنی علیه کرونا روی انسان با موفقیت عمل کرده است.
مدیر بخش پژوهش‌های پزشکی و بیوتکنولوژی دانشگاه سچینوا اعلام کرد که گروه اول داوطلبان به تازگی مرخص شده‌اند و گروه دوم نیز چند روز دیگر از قرنطینه خارج خواهند شد. آزمایش بالینی واکسن روس‌ها برای جلوگیری از شیوع کرونا ماه گذشته در دانشگاه سیچینوا با شرکت ۳۸ داوطلب کلید خورد. این در حالی است که میخائیل موراشکو، وزیر بهداشت روسیه، نیز چند روز پیش اعلام کرد: تحقیقات همزمان روی ۱۷ واکسن در حال انجام است و دانشمندان روس امید زیادی به رسیدن به نتیجه در آینده نزدیک دارند.
تولید یک میلیارد واکسن کرونا تا ابتدای سال میلادی جدید به شرط موفقیت مجدد تست‌ها
اواخر اردیبهشت گذشته، یک کارخانه داروسازی بزرگ در آمریکا به نام «مادرنا» در ایالت ماساچوست اعلام کرد که نتایج اولیه آزمایش یک نوع واکسن جدید که به سیستم ایمنی بدن نحوه مقابله با ویروس کرونا را یاد می‌دهد، مثبت بوده و توانسته بدن بیماران را از عفونت‌های ناشی از کووید۱۹ مصون دارد.
شرکت مادرنا چند روز پیش از پیشرفتی تازه در روند آزمایشات انسانی واکسن ویروس کرونا خبر داد. مدیران این شرکت روز سه شنبه (۱۴ ژوئیه) اعلام کردند که واکسن احتمالی آن‌ها در خون همه ۴۵ نفر که به طور آزمایشی آن را دریافت کرده بودند، بدون به بار آوردن عوارض جانبی جدی، پادتن‌های ضد ویروس کرونا ایجاد کرده است. این تحقیقات با نظارت موسسه بهداشت آمریکا انجام می‌شود. به این ترتیب، روند تحقیقات متخصصان این شرکت حدود دو هفته دیگر از روز ۲۷ ماه میلادی جاری وارد مرحله سوم آزمایش می‌شود که آخرین مرحله به حساب می‌آید. در مرحله سوم واکسن یادشده روی ۳ هزار داوطلب آزمایش خواهد شد. مادرنا در بیانیه خود اعلام کرد که در صورت مثبت ماندن روند تحقیقات و تایید آن توسط نهاد‌های فدرال، این شرکت سالانه ۵۰۰ میلیون واکسن – و احتمالا حداکثر تا سقف یک میلیارد واکسن، در ابتدای سال ۲۰۲۱ میلادی به بازار عرضه خواهد کرد.
گفتنی است که دولت آمریکا تاکنون چند صد میلیون دلار کمک مالی در اختیار چهار شرکت داروسازی جانسون اند جانسو، مادرنا، آسترازنکا و نووکس قرار داده و یکی از مقامات این کشور اعلام کرده که شرکت‌های داروساز شریک دولت از اواخر تابستان به طور فعالانه تولید این واکسن را آغاز خواهند کرد.
پنج واکسن چینی در مرحله آزمایش
چین پنج واکسن کاندید برای آزمایش بالینی دارد که سه تا از آن‌ها در این کشور در دست تولید است و دو مرحله از سه مرحله آزمایش‌های بالینی را طی کرده و اکنون وارد مرحله نهایی شده است. یکی از این واکسن‌ها، واکسن mRNA است تا بدن انسان را به تولید پروتئین‌های ویروسی فریب دهد. چین ادعا کرده که این واکسن را برای انجام آزمایش کلینیکی تصویب کرده است. این واکسن تولید مشترک ارتش، آکادمی علوم نظامی، شرکت بیوتکنولوژی والواکس و بیوساینس در شهر سوجو واقع در شرق چین است.
تحقیقات نشان می‌دهد این واکسن که روی موش‌ها و گونه‌ای از بوزینه‌های خرچنگ‌خوار آزمایش شده است، می‌تواند در بدن به میزان بسیار بالا تولید پادتن کند. این پادتن‌ها خنثی هستند و از طرف دیگر ویروس از سلول‌های بدن در برابر بیماری دفاع می‌کند.
غیر از این، واکسن دیگری نیز مراحل بالینی خود را طی کرده که کانسینو کووید ۱۹ نام دارد و یکی از واحد‌های تحقیقاتی ارتش چین آن را تولید کرده و پس از انجام برخی آزمایش‌های بالینی، ایمن بودن آن تایید شده است. این واکسن را شرکت کانسینو و واحد تحقیقاتی آکادمی علوم نظامی چین تولید کرده‌اند و قرار است فعلا به صورت محدود برای ارتش استفاده شود. از این رو، تا زمانی که اداره پشتیبانی لجستیک ارتش اعلام نکند و نتایج و عوارض احتمالی استفاده انسانی آن معلوم نشود، نمی‌تواند در ابعاد گسترده‌تر مورد استفاده قرار گیرد.
بازوی تحقیقاتی ارتش با شرکت‌های بیوتکنولوژی دیگری نیز در حال همکاری است. موسسات سازنده محصولات بیولوژیکی پکن و ووهان، زیرمجموع‌های شرکت سینوفارم، نیز روی واکسن ویروس غیرفعال کار می‌کنند که آزمایش‌های مرحله آخر آن در امارات متحده عربی انجام می‌شود، زیرا تعداد افراد مبتلا به ویروس کرونا در چین بسیار کم است.
آزمایش واکسن کرونا روی نمونه‌های انسانی در ایران
اواسط تیر ماه بود که محققان کشورمان در مورد آزمایش موفق واکسن کرونا روی نمونه‌های حیوانی خبر دادند و اعلام کردند که در آینده‌ای نزدیک آزمایش این واکسن را روی نمونه‌های انسانی آغاز خواهند کرد. گفتنی است که از هفته آغازین انتشار ویروس کرونا در کشور گروه‌های مختلف از دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش بنیان در زمینه تهیه واکسن فعالیت‌های خود را آغاز کردند.
منابع:
