در حالی که پیش از این سعید نمکی، وزیر بهداشت وعده داده بود که “تا خرداد و اوایل تیر حدود 14 میلیون جمعیت هدف که شامل افراد بالاتر از 60 سال و بیماران خاص و صعب‌العلاج است را طبق اولویت‌بندی سند ملی واکسیناسیون کووید19 واکسینه می‌کنیم” اطلاعات واصله از مراکز بهداشتی بسیاری از نقاط کشور، حاکی از آن است که بسیاری از این مراکز برای تزریق دوز دوم، واکسن کرونا ندارند!
دانشگاه علوم پزشکی شیراز نیز طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد با توجه به اتمام محموله‌های دریافتی واکسن، از 16 خرداد تا اطلاع ثانوی، واکسیناسیون علیه کروناویروس انجام نمی‌شود.
آخرین خبر از واردات واکسن کرونا به کشور، مربوط به واردات یک محموله 100 هزار دوزی واکسن «اسپوتنیک‌وی» از کشور روسیه بوده است و پیش از آن نیز در اواخر اردیبهشت ماه، یک محموله یک میلیون و 452 هزار دوزی واکسن آسترازنکا از طریق ساز و کار کوواکس وارد کشور شده بود.
تا لحظه تنظیم گزارش، وزیر بهداشت نسبت به این کمبود و نگرانی مردم واکنشی نشان نداده و وزارت بهداشت، تنها به صدور اطلاعیه‌ای در خصوص تأخیر در تزریق دوز دوم واکسن کرونا اکتفا و اعلام کرده است: «افرادی که اولین واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند تا قبل از دریافت پیامک و یا اطلاعیه وزارت بهداشت از مراجعه به مراکز بهداشتی و درمانی خودداری کنند.»
در ادامه این اطلاعیه آمده است که تاخیر چند روزه تا چند هفته و برای برخی از واکسن‌ها تا چند ماه، تاثیری در اثربخشی و ایمنی‌زایی واکسن نخواهد داشت اما به نوع واکسن‌ها اشاره نشده است!
کمبود دوز دوم واکسن کرونا در کشور، نگرانی‌هایی برای مردم ایجاد کرده و کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو گفته است: «در روزهای اخیر به دلیل تاخیر در ورود واکسن توسط شرکت‌ها و کشورهایی که قرار بوده واکسن به ما تحویل دهند ممکن است برنامه تزریق واکسن، مطابق زمان‌بندی پیش نرود. همچنان‌که در سایر کشورها در اروپا این فراز و فرودها در مراحل مختلف مشاهده شد و به نظر می‌آید این فراز و فرودها در برنامه واکسیناسیون تا حد زیادی قابل اجتناب و پیشگیری نباشد.»
او از افرادی که به مراکز تزریق واکسن در برخی استانها و شهرستانها مراجعه کرده‌اند و به دلیل در اولویت بودن دوز اول نتوانسته‌اند دوز دوم را دریافت کنند، درخواست کرده که نسبت به این مسئله نگرانی نداشته باشند چرا که فاصله زمانی تعیین شده برای تزریق دوز دوم، عموماً بهترین فاصله زمانی نیست بلکه حداقل فاصله زمانی است که بین تزریق دو دوز واکسن تعیین شده است!
رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت همچنین تأکید کرده است: «اغلب واکسن‌هایی که امروز در دسترس است با طولانی شدن فاصله زمانی تزریق دوز دوم نه تنها مشکلی نخواهند داشت حتی بعضا برخی از واکسن‌ها با توجه به ساختاری که دارند، توصیه شده که از فاصله زمانی دو یا چهار هفته و سه ماه فراتر برود»
طبق اطلاعات موجود، زمان مناسب برای تزریق دوز دوم واکسن سینوفارم و اسپوتنیک حدود سه هفته و برای واکسن آسترازنکا تا حدود 12 هفته است.
در همین راستا، مسعود مردانی، با بیان اینکه مردم نگران تزریق دوز دوم واکسن کرونا نباشند، به تسنیم گفت: «به‌زودی با تأمین واکسن کرونا، ترتیبی اتخاذ خواهد شد که مردم دوز دوم واکسن کرونا را نیز تزریق کنند؛ در کشور کانادا، 6 ماه بعد از تزریق دوز اول، دوز دوم را تزریق کردند؛ در انگلیس نیز سه تا چهار ماه بعد از دوز اول، دوز دوم را تزریق کردند.»
پیش از این، رئیس‌جمهور در جلسات مختلف ستاد مقابله با کرونا، بر لزوم ورود بخش خصوصی به واردات واکسن کرونا تأکید داشت و همواره از آن حمایت می‌کرد اما حتی این بخش نیز توفیقی در واردات واکسن نداشته است؛ در همین راستا، رئیس سازمان غذا و دارو چند روز پیش اعلام کرده است که علیرغم هموارتر شدن مسیر واردات واکسن کرونا برای بخش خصوصی و صدور حدود 38 معرفی نامه به شرکت‌های خصوصی برای واردات واکسن، بخش خصوصی موفق به واردات نشده است.
به نظر می‌رسد بدعهدی شرکت‌ها و کشورهای خارجی از یکسو و افزایش تقاضای واکسن کرونا در جهان از سوی دیگر، از علل کمبود واکسن کرونا در کشور باشد؛ با این وجود ضروری است برای رفع نگرانی مردم و هدر نرفتن زحمات و تلاش‌ها برای ایمن شدن مردم در مقابل کرونا، تلاش‌ها و رایزنی‌های بیشتری برای ورود دوز دوم واکسن به کشور انجام شود.
واکسیناسیون ترکیبی آری یا خیر؟
برخی کشورهای جهان نیز مطالعاتی را آغاز کرده‌اند که برای تزریق دوز دوم واکسن کرونا، از واکسن دیگری استفاده کنند؛ نظریه ترکیب واکسن‌ها توسط کشورهای پیشرفته با هدف بررسی افزایش اثربخشی و اکسیناسیون و کاهش عوارض آن انجام می‌شود برای مثال در برخی کشورها به افراد برای دوز اول، واکسن آسترازنکا و دوز دوم، واکسن دیگری مانند اسپوتنیک یا فایزر را تزریق می‌کنند.
در ایران نیز اخیراً نظریه واکسیناسیون ترکیبی با واکسن‌های وارداتی و داخلی مطرح شده است؛ بر همین اساس، عابدینی، دبیر کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا اظهار کرده است: از نظر علمی شاید بتوانیم از پلتفرم‌های یکسان، واکسن را جایگزین کنیم. به عنوان مثال واکسن سینوفارم که از یک ویروس کشته شده و غیرفعال شده است، شاید بتوان واکسن دوز دوم را با واکسنی که از همین پلتفرم استفاده کرده، جایگزین کرد.
با این حال به گفته متخصصان، استفاده از واکسنی دیگر برای دوز دوم، نیازمند مطالعه بالینی است و گرچه ممکن است چنین کاری به صورت تئوری به نظر خوب برسد اما از نظر بالینی نیازمند بررسی بیشتر است.
تکلیف واکسن‌های ایرانی کرونا چه می‌شود؟
در شرایطی که نیاز جهان به واکسن کرونا افزایش یافته، شاید بهترین استراتژی برای ادامه واکسیناسیون کرونا در کشور، نگاه به تولید داخل باشد، تولید واکسن کرونا در کشورهای پیشرفته جهان در حال انجام است و ایران نیز با توجه به سابقه طولانی که در امر واکسن‌سازی دارد، قدم در این مسیر پرفراز و نشیب گذاشته و تاکنون پنج واکسن ایرانی کرونا به مرحله مطالعات بالینی رسیده‌اند.
از این میان، دو واکسن کرونا پیشرفت‌های بیشتری داشته‌اند که یکی از آن‌ها واکسن کوو ایران برکت، ساخت دانشمندان جوان ایرانی و تحت نظر ستاد اجرایی فرمان امام است و واکسن دیگر، واکسن تولید انستیتو پاستور ایران با انتقال دانش فنی از کشور کوبا است؛ هر دوی این واکسن‌ها در حال طی کردن فاز سوم مطالعات خود هستند.
واکسن انستیتو پاستور ایران در حال تزریق به 24 هزار داوطلب مطالعه است و رئیس انستیتو پاستور ایران اظهار امیدواری کرده است که با پایان تزریق به افراد داوطلب در فاز سه این واکسن، نتایج اولیه در اواخر خرداد ماه تحلیل شود تا در صورت مثبت بودن نظرات کارشناسان سازمان غذا و دارو، مجوز مصرف اضطراری برای این واکسن گرفته شود.
واکسن برکت تاکنون به بیش از نیمی از داوطلبان تزریق شده و تقاضای اخذ مجوز مصرف اورژانسی را به وزارت بهداشت ارائه کرده است.
طبرسی، محقق کارآزمایی بالینی واکسن کوو ایران برکت با بیان اینکه در این مطالعه نتایج فوق العاده‌‌ای به دست آوردیم، گفته است: «تاثیرگذاری واکسن در پیشگیری از ابتلا به کووید 19 قابل توجه بوده و تست‌های متفاوتی نیز از لحاظ تعیین ایمونوژنسیتی (ایمنی‌زایی) وجود دارد و در فازهای قبلی بیش از 80 درصد ایمنی‌زایی را نشان داده است.»
در همین راستا، رحمانی فضلی، رئیس قرارگاه عملیاتی ستاد مقابله با کرونا روز گذشته اعلام کرده که وزارت بهداشت تا 20 خرداد گزارش نهایی تاییدیه واکسن داخلی را صادر می‌کند.
منبع: تسنیم
